De Sluisweg

Een eeuwen oude zandweg die de verbinding vormde tussen den Ham en het westelijker gelegen achterland zoals Laag- en Groenstraat. Aan deze zandweg werd bij Raadsbesluit van 15 mei 1912 de naam Sluisweg gegeven. Deze naam werd niet zomaar gegeven maar was ontleend aan een in vroegere tijden in de Donge gelegen waterkering die in oude akten meestal als “ sluis “ of “ schutsluis “ werd aangeduid.

Voorgeschiedenis
Het is zelfs niet bij benadering vast te stellen door wie en wanneer de eerste stap is gezet welke de aanzet gaf tot de huidige Sluisweg. Toen in 1640 ter hoogte van de waterkering ( schutsluis ) in de Donge een watermolen werd geplaatst, die afwisselend dienst deed al koren- en runmolen, was er naar alle waarschijnlijkheid al een verbinding van den Ham naar het achterland; Laag en Groenstraat en Oosterhout. Na de komst van de watermolen zal het pad wel intensiever zijn gebruikt waardoor het meer op een weg is gaan lijken, doch tot het begin van de vorige eeuw is er nimmer sprake geweest van een verharding. Volgens de legger van wegen uit 1671 werd het gedeelte van den Ham tot aan de Molenbrug “ Molensteegje “ genoemd en verder westelijk tot aan de Groenstraat “ Nieuwe weg “. In brieven en verzoeken van omwonenden wordt ook nog gesproken over Molenweg – Watermeulensteeg – Watermolenweg – Sluisweg en Kerkepad.
Op een oude plattegrond van Dongen daterende uit 1632 is het gedeelte van den Ham tot net over de Dongebrug duidelijk aangegeven en blijkt de doorgaande verbinding via de Molenstraat naar Oosterhout en Rijen.

Tijden veranderen en de ongeveer 3000 inwoners die Dongen in 1832 telden zijn er vijftig jaar later al meer dan 4000. Ook op de Sluisweg komt meer bebouwing en het aantal inwoners van Laag-en Groenstraat neemt toe.
De wegen, die de buurtschappen onderling verbinden zijn zeer slecht en een groot deel van het jaar onbegaanbaar. Rond de eeuwwisseling is Dongen van een specifiek landbouwdorp uitgegroeid tot een dorp waar de schoen – en lederindustrie welig tiert. Omdat er meer industrie komt wordt de roep om betere verbindingen steeds luider. Enkele wegen zijn reeds voorzien van een verharding maar lang niet allemaal. De gemeente is arm en wanneer bewoners een verzoek aan het gemeentebestuur richten om hun straat te verharden is bijna altijd afwijzing hun deel of er moet een financiële bijdrage en hand en spandiensten geleverd worden. In februari 1910 richten een aantal bewoners van de Watermeulensteeg, Laag-en Groenstraat een schrijven aan de gemeente om iets aan de slechte toestand van de wegen te doen.

Vergadering burgemeester en wethouders
d.d. 11 februari 1910
Naar aanleiding van dit ingekomen verzoekschrift van een aantal belanghebbende ingezetenen om verbetering van de Watermolensteeg en de weg naar de Laagstraat wordt besloten naar de toestand der wegen een onderzoek in te stellen.( in een later genomen besluit wordt dit gehele traject Sluisweg genoemd.) Dit onderzoek laat nog wel even op zich wachten want wanneer tijdens een Raadsvergadering op 15 mei 1912 aan de weg vanaf den Hoogenham ( bij Muskens ) langs de watermolen ( Heijs ) de naam Sluisweg wordt gegeven is er van enige verbetering van die weg nog geen sprake. Het blijft tobben met de verbinding tussen Dongen en Oosterhout. Uit alles blijkt dat er Dongen niet veel aan gelegen is om een betere verbinding met Oosterhout te krijgen. Zij houden hun mensen liever in Dongen.

weg Oosterhout – Dongen
Op 24 mei 1921 richt de gemeente Oosterhout een schrijven aan de gemeente Dongen, waaruit de navolgende tekst; ·“Het ontworpen wegenplan geeft een kortere verbinding met de gemeente Dongen wat ten zeerste ten goede komt aan de twee nijvere gemeenten. De weg loopt langs tamelijk volksrijpe buurtschappen en talrijke boerderijen, zodat het onnodig is de over grote belangen te constateren welke de landbouwers bij genoemde wegverbetering zullen hebben. Van groot belang is voor de aan- en omwonenden deze weg verbetering voor wat betreft kerk en schoolbezoek en voor het ontvangen van tijdige geestelijke en geneeskundige hulp. Het is vooral deze streek die in voor en najaar en bij natte zomers in een erbarmelijke toestand verkeert en den druk van slechte wegen, waaraan de aanleg van het Wilhelmina-kanaal niet onschuldig blijkt te zijn, doet gevoelen in omstandigheden, in het vorige lid bedoeld “ etc. etc.
Bij dit schrijven een in februari 1921 opgemaakt plan voor het verharden met keien van de zandwegen genaamd; Sluisweg vanaf de Molenbrug tot de Laagstraat, vanaf de Laagstraat de zandweg naar de Groenstraat volgend in zuidelijke richting tot aan de Breede Heistraat onder de gemeente Oosterhout.
Hierna volgt een overzicht van de voorwaarden waaronder het werk moest geschieden. De totale kosten werden geraamd op f.51.436.
Dit voorstel komt ter sprake in de vergadering van Burgemeester en Wethouders d.d. 29 maart 1923 (2 jaar nadien). Volgens Burgemeester en Wethouders zijn er de tijdsomstandigheden niet naar om ernstige uitvoering aan dit plan te geven. Tijdens een eerder gehouden Raadsvergadering d.d. 29 december 1922 brengt de Voorzitter nog ter tafel een nader ingekomen verzoekschrift van enige bewoners van de Sluisweg om aansluiting van hun percelen aan het elektrische bedrijf en verlichting van die weg. De Voorzitter zegt dat die mensen meermalen over deze aangelegenheid bij hem zijn geweest, maar Burgemeester en Wethouders menen daaraan niet te moeten beginnen, omdat men dan van de bewoners van alle stegen last zal krijgen. Bij de beraadslaging verkrijgt de heer Schellekens het woord en wijst er op, dat de Sluisweg een doorgaande weg is waarover veel passage en bij de rivier de Donge een gevaarlijk punt is om te passeren.  Ondanks het feit dat 7 a 8 bewoners de aansluiting vragen wordt verwezen naar het besluit van Burgemeester en Wethouders. (opm. over deze materie niets meer gevonden in archief. Blijkbaar krijgt de dienst
Openbare Werken opdracht een en ander te bekijken en te onderzoeken. )

gemeente Dongen
Openbare Werken, dienstjaar 1923, bedrag der begroting f. 43.501 Bestek en voorwaarden wegens het bewerken der aardenbaan, het met keien bestraten van den weg van Dongen naar Oosterhout.

Algemene omschrijving
De uit te voeren werken bestaan uit; Het maken van een aardenbaan, beginnende in de Groenstraat tusschen de piketten 41 en 42, den bestaande zandweg in noordelijke richting volgende tot piket 43, verder in oostelijke richting tot de Laagstraat tussen de piketten 47 en 48 en vervolgens de zandweg, genaamd de Sluisweg, volgend in oostelijke richting tot aan den Molenbrug te Dongen, ter lengte van 1778 meter. De wegen zullen over de volle lengte ter breedte van 3.00 meter bestraat worden. ( bestek gaat verder met voorwaarden )
Vermoedelijk redeneert het bestuur van de gemeente Dongen “ haastige spoed is zelden goed “ want gebeuren doet er niets.
Pas op 22 augustus 1930 komt in een Openbare vergadering der Raad van de gemeente Dongen in behandeling het verzoekschrift van C.van den Hoek e.a. om tot verharding van den Sluisweg, Groen – en Laagstraat in aansluiting met Oosterhout over te gaan, zulks met oude straatkeien. De Voorzitter zegt dat het niet in het belang der gemeente is dat de mensen naar
Oosterhout getrokken worden, waarop de heren Janssen en Thomeer als hun mening uitspreken, dat we hier moeten houden wat kan en dit moeten bevorderen. Op voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt op het verzoekschrift afwijzend beschikt Oosterhout schijnt er toch veel aan gelegen te zijn om een betere verbinding met Dongen te krijgen. Zij laten weten datzij voornemens zijn het gedeelte van de Groenstraat op hun grondgebied te gaan verharden.

Dongen reageert
Vergadering van Burgemeester en Wethouders d.d. 14 januari 1931 Verschijnen ter vergadering; C. van den Hoek, C. Bastiaansen en C.van den Heijkant, (ondertekenaars van eerder verzoek tot verharding.) De heer Verheijen, wethouder, deelt mede dat het gemeentebestuur van Oosterhout wil overgaan tot verharding van de Groenstraat. Gevraagd wordt aan C. van den Hoek e.a. of bewoners bereid zijn een gedeelte van de kosten bij te dragen indien de verbindingsweg van Groen-en Laagstraat en Sluisweg worden verhard met getrokken klinkers. Toegezegd wordt door hen dat zijn hun achterban zullen raadplegen. Er wordt dan haast achter gezet. Op de vergadering van Burgemeester en Wethouders d.d. 4 februari l931 verschijnen eerder genoemde afgevaardigden van de Groen- Laagstraat en Sluisweg. De heer van den Hoek deelt dan mede dat de bewoners de verharding van de Laagstraat tot de Oosterhoutsebaan en de verbindingsweg Luienhoek- Groenstraat ook op prijs zullen stellen De heer Verheijen is echter benieuwd naar de bijdrage die de bewoners hebben toegezegd. De heer van den Hoek noemt dan een bedrag van f. 6000- als toezegging.
Tijdens de vergadering komen ook de totale kosten naar voren van de verharding, deze zouden f. 14.917- bedragen inclusief opruimen van heggen en struikgewas en f. 13.215- zonder deze bijkomende kosten. Deze kosten worden tijdens de vergadering op 11 februari 1931 weer bijgesteld en definitief vastgesteld op f. 16.575-.
De bijdrage van de bewoners wordt vastgesteld op f. 6.600- totaal, tevens wordt gevraagd van de daarvoor in aanmerking komende eigenaren van gronden, gratis een strook van 2 meter af te staan, benodigd voor de aanleg van de wegen. Eveneens wordt besloten op 18 februari a.s. een bespreking te houden met alle belanghebbenden. Plaats van samenkomst het café van M. van Wanrooij.

Raadsvergadering d.d. 6 maart l931
Een der agendapunten: “ Verharding Sluisweg-Groen en Laagstraat. “ De Voorzitter geeft het woord aan de heer de Jong, wethouder . De heer de Jong zegt dat de bewoners van de Groen- en Laagstraat en Sluisweg hebben gevraagd om verharding dier wegen en schriftelijk ruim f. 6000- als bijdrage hebben toegezegd, terwijl zij gratis het rijwerk zullen verrichten en grond afstaan om de wegen op een breedte van 9.00 meter te brengen. Genomen wordt dan het volgende principebesluit;

De Raad der gemeente Dongen; Gezien de verklaring, der bewoners van den Sluisweg, de Groen -en Laagstraat, betreffende bijdragen in de kosten van verharding van die wegen;Gehoord het voorstel van Burgemeester en Wethouders.
Besluiten;
In principe over te gaan tot verharding van den Sluisweg, Groen – en Laagstraat onder de volgende voorwaarden:
1. De betaling der toegezegde bijdragen geschiedt ineens voor 31 december van het jaar waarin de verharding zal zijn aangebracht of in hoogstens tien achtereen volgende jaren met een jaarlijkse aflossing van tenminste een tiende gedeelte van het totale bedrag met een rente van 4% jaars, telkens voor 31 december van ieder jaar te voldoen. De eerste aflossing te voldoen voor 31 december van het jaar waarin de verharding zal zijn aangebracht.
2. Dat al het rijwerk, dat de gemeente zal vragen voor het in gereedheid brengen van de weg, kosteloos zal worden verricht, met uitzondering vanaf het Wilhelminakanaal tot het begin van den Sluisweg.
3. Dat de eigenaars een gedeelte van hun eigendom kosteloos afstaan om de wegen op een breedte van 9.00 meter te brengen;
4. De gemeente zal het onderhoud voor hare rekening nemen en zal gedurende vijftien jaar, van aan die wegen gelegen eigendommen, geenerlei belasting voor onderhoud dier wegen heffen.

Gedaan in Openbare vergadering van de Raad der gemeente Dongen den 6 maart 1931.
( dit principebesluit wordt tijdens een Raadsvergadering op 27 augustus l931 omgezet in een definitief besluit.
Voor wat betreft het onder punt 3 genoemde neemt de Raad later het besluit, ter vastlegging van het eigendomsrecht der gemeente en teneinde later moeilijkheden te voorkomen, de perceels gedeelte bij het kadaster ten name van de gemeente Dongen te stellen.
Voorstel is bedoelde grondstroken aan te kopen voor de prijs van f. 1,00- per object. De betreffende eigenaren hadden zich tot deze verkoop bereid verklaard.

Op 21 december 1931 neemt de Raad der gemeente Dongen het besluit om gronden aan te kopen van de Weduwe A. de Winter ten behoeve van het verbreden en omleggen van de Sluisweg. ( bedoeld wordt het gedeelte van de Sluisweg vanaf de Hogen Ham tot brug over de Donge .
Bij dit besluit een Memorie van Toelichting en een tekening de situatie ter plaatse weergevende. Uit deze tekening kan men concluderen dat tenminste dit gedeelte van de Sluisweg reeds eerder verhard was, gelet op de aantekening “bestaande keibestrating “ Dit zou bevestigd kunnen worden uit het voorstel van de gemeente Oosterhout in 1921 en het opgemaakte bestek door de dienst der Openbare Werken der gemeente Dongen in 1923.
Beide spreken over een verharding van de Sluisweg tot de Molenbrug vanuit westelijke richting. Opmerkelijk is echter dat noch in de notulen van de Raadsvergaderingen, noch in de notulen van de B en W. vergaderingen in de periode van 1910 tot 1931 een aanwijzing is te vinden dat bedoeld gedeelte eerder verhard is.

Er komt schot in de zaak.
Tijdens een Openbare vergadering van de Raad d.d. 16 februari 1932 valt het besluit over te gaan tot verharding van de Breedstraat- Groenstraat- Laagstraat en de Sluisweg.
De werkzaamheden zullen worden uitgevoerd door Openbare Werken te Dongen.
In deze vergadering komt tevens ter sprake het voorstel van Burgemeester en Wethouders om een geldlening van f. 71.000- aan te gaan als dekking van de kosten;
o.a. verharding Breedstraat- Sluisweg- Groen – en Laagstraat f. 17.800-verbetering van de St.Josephstraat en Sluisweg f. 10.000-
Tevens wordt besloten een nieuwe brug over de Donge te leggen en de Dongearm te laten dempen.
Deze werkzaamheden zouden uitgevoerd kunnen worden door de werkverschaffing.
Vermoedelijk kan Openbare Werken het gehele project niet aan want tijdens een Vergadering van Burgemeester en Wethouders d.d. 25 oktober 1932 komt de vergunning van straatwerk aan de Sluisweg ter sprake.
Naar aanleiding van de ingekomen inschrijvingen voor de aanbesteding van het bestraten enz. van de Sluisweg wordt besloten dit werk te gunnen aan P. van Oort te Raamsdonk voor f.1777-.

Stagnatie
Tijdens vergadering van Burgemeester en Wethouders d.d. 15 december 1932 deelt de Voorzitter mede dat de aannemer van de Sluisweg het werk heeft neer gelegd ( de reden hiervan is niet gevonden ) en dat het thans door de gemeente zelf ter hand is genomen, met het gevolg dat het nog goedkoper zal worden uitgevoerd dan door de aannemer, die een boete van 15% der aannemeningssom heeft moeten betalen.
De werkzaamheden nemen lange tijd in beslag en vermoedelijk is Openbare Werken niet geheel berekend op deze door hen opgenomen taak.

Herbestrating Sluisweg
9 oktober 1933
Het nieuwe gedeelte van de Sluisweg wachtte nog steeds op herbestrating, dit zal het gedeelte van de Hoge Ham naar de brug wel zijn, hetgeen door eigen personeel zou geschieden.
Het eigen personeel had evenwel zoveel bestratingswerk dat de bestrating van de Sluisweg hierop niet kon wachten.
Bereids werd dan ook aan Chr. P. Suos te Dongen en J. van Gool te Oosterhout prijs gevraagd voor het herbestraten van deze weg. De uitslag hiervan was als volgt:
Chr. P. Suos, zonder bijstellen van de banden f. 491,50
J. van Gool, met bijstellen van de banden f. 575-
Het werk werd opgedragen aan Chr. P. Suos. Aan deze gunning werd als voorwaarde bedongen dat in verband met de verwachte vorstperiode het werk niet eerder mocht worden aangevangen dan na februari 1934.

Na ruim 20 jaar is dan eindelijk de Sluisweg verhard. Blijkens aantekeningen in de Legger van Wegen over de periode van 1933 tot 1940 is de Sluisweg van de grens van de kom der gemeente bij perceel sectie A 1549 ( Hoge Ham ) in noordwestelijke richting tot weg no; 51 ( Laagstraat ) voorzien van een keiverharding van 3 meter breedte en aan de rechterzijde van de weg een sintelverharding van 1.50 meter breed.