het Pensionaat

De zusters en het Pensionaat

Pax et bonum! Vrede en alle goeds!
(De groet van Sint Franciscus)

De Zusters Franciscanessen zijn van oorsprong Penitenten-Recollectinen die een volgens de regels van Sint Franciscus van Assisi ingetogen en teruggetrokken leven leiden. Sinds 1801 verblijven de zusters in Dongen waar ze aanvankelijk een pensionaat leidde en dat uitgroeide tot een onderwijscongregatie. Het complex van gebouwen wordt in de volksmond ‘het Pensionaat’ genoemd.

Tijdens de Franse Revolutie (1789-1799) werden de Zuidelijke Nederlanden (nu België) ingelijfd bij Frankrijk waardoor de Franse wetten van kracht werden. Eén van die wetten hief de kloosters op en de kloosterlingen moesten hun kloosters verlaten, zo ook de Zusters Penitenten-Recollectinen van Leuven. Een aantal zusters vond onderdak in Waalwijk waar zij een klein pensionaat voor ‘jongejuffrouwen’ begonnen. Toen dit huis te klein was geworden en zij op zoek moesten naar een groter onderkomen gingen ze op weg naar Breda om te onderhandelen over een groter huis. Bij Dongen werden ze overvallen door een noodweer. De Dongense bevolking bleek weinig gastvrij, maar pastoor Van Gils bood hen een schuilplaats aan in de pastorie. Daar hoorde hij van hun plannen en omdat hij vond dat Dongen de zusters nodig had bood hij hen het ‘Bollekensslotje’ aan, een groot herenhuis aan de Hoge Ham dat precies voldeed aan de wensen van de zusters.
En zo vestigden de zusters zich op 26 maart 1801 in Dongen en startten een klein pensionaat, ook wel de ‘Fransche kostschool’ genoemd, in het Bolkenslotje.

Het Pensionaat verwierf al snel goede faam en de vestiging werd omgevormd tot een onderwijscongregatie. Het Bollekensslotje werd te klein, gesloopt en in 1856 verrees het Moederhuis der Penitenten-Recollectinen aan de Hoge Ham 25, met een groot Pensionaat Saint Joseph. Van lieverlee breidde het zich uit (een nieuwe vleugel in 1880) met een lagere school voor meisjes, de kweekschool Sint Antonius, een mulo, een huishoudschool en een mms. De kapel, gewijd aan Sint Joseph, werd op 24 oktober 1899 ingezegend.
Het werd uiteindelijke een grote kloostergemeenschap die mede het onderwijs in Dongen gevormd en gestalte heeft gegeven. De zusters leidden twee lagere scholen voor meisjes; de Heilig Hartschool in de Sint Laurentiusparochie en de Sint Josephschool in de Sint Josephparochie. De zusters bleven tot eind jaren tachtig van de vorige eeuw actief in het onderwijs. Na die tijd zetten zij zich in ten dienste van maatschappelijke en culturele doelen en werden de schoolgebouwen gesloopt en kreeg het klooster een andere bestemming.

Mariaoord in de Schoolstraat (Hoge Ham) werd in1939 gebouwd als een apart klooster dat diende als verzorgings- en verpleeghuis voor de zusters. In 2004 werd het gebouw overgenomen door de Zusters Franciscanessen van de Heilige Familie uit Tilburg later in gebruik als klooster onder de naam De Terebint.